Ile będzie kosztowała spóźniona spłata pożyczki?

Spłacalność szybkich pożyczek pozabankowych obecnie kształtuje się na lepszym poziomie, niż może sądzić wiele osób. Dane Biura Informacji Kredytowej z 2018 r. wskazują, że po 12 miesiącach od udzielenia, tylko co dziesiąta „chwilówka” (o wartości do 15 000 zł) jest długotrwale niespłacana. Mowa o pożyczkach pozabankowych, w przypadku których zaległości płatnicze przekraczają 90 dni. Posiadacze takich „chwilówek” z długotrwale opóźnioną spłatą, niestety muszą przygotować się na spore koszty. Postanowiliśmy dokładnie opisać, jakie koszty dotyczące nieterminowego zwrotu zadłużenia mogą naliczać firmy pożyczkowe. Wysokość wspomnianych kosztów na szczęście została ograniczona przez obowiązujące przepisy.

Ustawa limituje koszty nieterminowej spłaty zadłużenia
Zasady funkcjonowania pożyczek pozabankowych oraz innych kredytów konsumenckich zostały szczegółowo uregulowane przez ustawę z dnia 12 maja 2011 r. Wspomniany akt prawny mówi, że w formularzu informacyjnym przekazywanym konsumentowi przed zawarciem umowy pożyczkowej, powinny znaleźć się informacje o stopie oprocentowania przeterminowanego zadłużenia oraz innych opłatach z tytułu zaległości (np. kosztach listownych monitów). Podobne informacje powinna zawierać umowa każdej pożyczki pozabankowej. Kolejny przepis ustawy z dnia 12 maja 2011 r. (ustawy o kredycie konsumenckim) wskazuje, że łączna wysokość wszystkich kosztów naliczonych w związku z nieterminowym zwrotem długu, nie może być większa od stopy maksymalnych odsetek za opóźnienie (ustalonej wedle kodeksu cywilnego). W razie przekroczenia tego limitu, pożyczkodawcy należy się tylko kwota równoważna odsetkom maksymalnym za opóźnienie.

Odsetki za opóźnienie mogą być ustawowe lub maksymalne
Warto przypomnieć, że zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego (patrz art. 481 KC) firma pożyczkowa może żądać odsetek za opóźnienie nawet wtedy, gdy nie poniosła żadnej szkody z tytułu zaległości, a samo spóźnienie z płatnością raty było niezawinione przez dłużnika. Prawo cywilne wskazuje również, że w przypadku nieustalenia odsetek za opóźnienie przez strony umowy, trzeba stosować stawkę ustawową. Jest ona równa stopie referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (obecnie: 1,50%) oraz dodatkowej stawce wynoszącej 5,50 punktu procentowego. Na początku maja 2019 roku, odsetki ustawowe za opóźnienie wynosiły zatem 7,00% w skali roku.
Trzeba nadmienić, że kodeks cywilny przewiduje również górny limit wysokości odsetek za opóźnienie, które strony samodzielnie ustaliły w umowie. Maksymalne odsetki za opóźnienie stanowią dwukrotność stawki ustawowej. W związku z powyższym, na początku maja 2019 r. stawka wspomnianych odsetek (ustalonych samodzielnie przez strony umowy), nie mogła przekraczać 14,00% w skali roku. Warto przypomnieć, że w tym samym czasie maksymalne oprocentowanie nieprzeterminowanego długu wynosiło 10,00% rocznie. Co ważne, limity z kodeksu cywilnego obowiązują nawet wtedy, gdy pożyczkodawca zawarł z polskim konsumentem umowę według prawa z innego kraju.

Pożyczkodawcy wolą maksymalne odsetki zamiast opłat
Tak jak już wspomnieliśmy, przepisy dają pożyczkodawcom prawo pobierania opłat windykacyjnych. Takie opłaty po zsumowaniu z odsetkami za opóźnienie, nie mogą jednak przekraczać maksymalnej kodeksowej stawki (wynoszącej obecnie 14,00% pożyczki w skali roku). Analiza zasad stosowanych przez wiodące firmy udzielające pożyczek pozabankowych wskazuje, że ze względu na specyficzną konstrukcję przepisów, tacy pożyczkodawcy zwykle nie naliczają dodatkowych opłat windykacyjnych (np. za monity). Zamiast tego firmy pożyczkowe stosują maksymalną stawkę odsetek za opóźnienie. W maju 2019 r. taka graniczna stawka wynosiła 14,00% w skali roku (zobacz poniższa tabela). Warto pamiętać, że ograniczenie maksymalnych kosztów związanych z monitami i karnymi odsetkami nie wyklucza późniejszego obciążenia dłużnika kosztami postępowania sądowego, kosztami zastępstwa procesowego oraz kosztami egzekucji komorniczej.

W razie opóźnienia pierwsza pożyczka nie jest darmowa
Tytułem podsumowania warto wspomnieć o jeszcze jednej nieprzyjemnej konsekwencji, jaką ma dla pożyczkobiorcy nieterminowa spłata zadłużenia. Taka konsekwencja jest bardzo często wymieniana w regulaminach promocji zakładających darmową spłatę pierwszej pożyczki dla nowego klienta. Promocyjna „chwilówka” bez odsetek, prowizji i opłat będzie stuprocentowo bezpłatna tylko wtedy, gdy spłata całego zadłużenia nastąpi terminowo (np. po 30 dniach). Wszelkie opóźnienia w spłacie promocyjnej pożyczki, zwykle skutkują naliczeniem jej standardowych kosztów (prowizji i odsetek) oraz dodatkowym obciążeniem niesolidnego klienta karnymi odsetkami. Firmy pożyczkowe jak najbardziej mogą stosować takie sankcje. W tym kontekście warto pamiętać, że darmowe pożyczki są formą promocji, a nie obowiązkowym elementem oferty firm pozabankowych.