Ile gotówki można odzyskać za wcześniejszą spłatę pożyczki?

Pożyczki pozabankowe często pełnią rolę pomocy finansowej, która jest potrzebna w sfinansowaniu nagłych wydatków. Po pewnym czasie może się okazać, że sytuacja budżetu domowego wygląda lepiej niż oczekiwał pożyczkobiorca (np. ze względu na mniejsze wydatki niż planowano lub dodatkowe dochody). W takiej sytuacji, najlepiej będzie przedterminowo spłacić swój dług. Częściowa lub całkowita nadpłata pożyczki jest korzystna nie tylko dlatego, że obniża poziom zobowiązań dłużnika (zwykle widoczny również w BIK-u). Warto zdawać sobie sprawę, że osoba dokonująca wcześniejszej spłaty „chwilówki”, może liczyć na obniżkę kosztów pożyczkowych. Eksperci eBroker.pl tłumaczą zasady takiej obniżki. 

Zwykle nie ma prowizji za wcześniejszą spłatę „chwilówek”
Tak jak już wielokrotnie wyjaśnialiśmy, pożyczki pozabankowe mieszczą się w definicji kredytu konsumenckiego. Właśnie dlatego odpowiednich przepisów dotyczących zasad rozliczania wcześniejszej spłaty, trzeba szukać w ustawie o kredycie konsumenckim z 12 maja 2011 r. Artykuł 49 tego aktu prawnego wskazuje, że w przypadku częściowej lub całkowitej spłaty zadłużenia przed terminem, pożyczkodawca powinien dokonać proporcjonalnego rozliczenia kosztów kredytowych i ewentualnie zwrócić ich część klientowi. Rozliczeniu proporcjonalnemu do niewykorzystanego okresu spłaty podlegają wszystkie koszty pożyczki dotyczące wspomnianego okresu (nawet jeśli poniesiono je przed wcześniejszą spłatą).

60 firm pożyczkowych w jednym miejscu. Porównaj oferty »
Ustawa o kredycie konsumenckim dodatkowo ogranicza możliwość stosowania prowizji za wcześniejszą spłatę pożyczki pozabankowej. Wspomniana prowizja o wysokości maksymalnie 0,5% lub 1,0% nadpłaty może zostać naliczona, jeżeli kwota oprocentowania pożyczki jest stała, a umowa przewiduje spłatę w ciągu kolejnych 12 miesięcy kwoty wyższej niż trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (z grudnia minionego roku). Taki limit w styczniu 2019 r. wynosił 15 824,28 zł (15 824,28 zł = 3 x 5274,76 zł). Dodatkowo prowizja za wcześniejszą spłatę nie może być wyższa od odsetek utraconych przez pożyczkodawcę oraz jego bezpośrednich kosztów związanych ze spłatą. Wszystkie wymienione ograniczenia sprawiają, że w przypadku pożyczek pozabankowych zwykle nie mamy do czynienia z prowizją za wcześniejszą spłatę. Takiej prowizji nie pobiera między innymi: Vivus, NetCredit, LendOn, Wonga oraz SuperGrosz.

Rzecznik Finansowy i UOKiK staje po stronie konsumentów
Brak prowizji za wcześniejszą spłatę zadłużenia na pewno jest dobrą wiadomością dla pożyczkobiorców. W praktyce pojawia się jednak nieco inny problem. Chodzi o postawę niektórych pożyczkodawców, którzy przy rozliczaniu nadpłaty nie uwzględniają prowizji. Takie firmy często argumentują, że prowizja ma charakter opłaty administracyjnej i nie dotyczy niewykorzystanego okresu kredytowania.

Płać ratę kredytu niższą nawet o 30%. Porównaj oferty »
Wspomniane praktyki pożyczkodawców wzburzyły dłużników, ponieważ różne formy prowizji i opłat zwykle generują 90% - 100% kosztów „chwilówek” (pozostała część to odsetki). W odpowiedzi na skargi pożyczkobiorców Rzecznik Finansowy ogłosił swoje stanowisko uzgodnione wcześniej z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wspólna opinia Rzecznika Finansowego oraz UOKiK-u wskazuje, że proporcjonalny zwrot kosztów po wcześniejszej spłacie długu (całkowitej lub częściowej), powinien uwzględniać także wszelkie prowizje oraz inne koszty pozaodsetkowe. Taka interpretacja przepisów jest oczywiście niekorzystna dla instytucji udzielających różnych kredytów konsumenckich. Warto pamiętać, że do tej kategorii kredytów oprócz pożyczek pozabankowych są zaliczane między innymi kredyty gotówkowe z banków oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo kredytowych (SKOK-ów).
Warto zdawać sobie sprawę, że kwestia proporcjonalnego zwrotu i rozliczenia kosztów nadpłaconego kredytu konsumenckiego to „gorący” temat, który dość często kończy się skargą do Rzecznika Finansowego lub pozwem sądowym. Osoby uważające, że pożyczkodawca niewłaściwie rozliczył ich zwrot, najpierw powinny wyczerpać wszystkie możliwości reklamacji. Dopiero później można wnioskować o interwencję Rzecznika Finansowego. Skorzystanie z pomocy tej instytucji bywa lepszym rozwiązaniem niż przenoszenie sporu do sądu zaraz po negatywnym rozpatrzeniu reklamacji. Warto zdawać sobie sprawę, że w przypadku wyroków sądowych nie zawsze mamy do czynienia z rozstrzygnięciami korzystnymi dla konsumentów. Zdarzają się też wyroki uznające argumentację pożyczkodawców (banków, SKOK-ów oraz firm pożyczkowych).

Inne jest rozliczenie pożyczek jednorazowych i ratalnych
Pewne wątpliwości dotyczą również konkretnych zasad rozliczania pożyczki przy nadpłacie zadłużenia. Po przeanalizowaniu przepisów oraz stanowiska Rzecznika Finansowego i UOKiK-u wydaje się, że zwrot powinien być obliczany tak jak w poniższych przykładach.
Przykład 1:
Koszt pożyczki o wartości 1000 zł i okresie spłaty 20 dni wynosi 200 zł (5 zł odsetek + 195 zł prowizji). Całkowita spłata zadłużenia po upływie 12 dni skutkuje obniżeniem kosztu pożyczki o 40% (do 120 zł).
Przykład 2:
Koszt pożyczki o wartości 1000 zł i okresie spłaty 20 dni wynosi 200 zł (5 zł odsetek + 195 zł prowizji). Zatem łączny koszt pożyczenia 1 zł na 1 dzień to 1 grosz. Spłata połowy zadłużenia (500 zł) po 12 dniach będzie skutkowała obniżką kosztu pożyczki o 40 zł (500 zł x 1 grosz x 8 dni niewykorzystanego okresu spłaty).
Przykład 3:
Koszt pożyczki o wartości 10 000 zł i okresie spłaty 12 miesięcy to 6000 zł (600 zł odsetek + 5400 zł prowizji). Prowizja za pożyczenie 1 zł na 1 miesiąc wynosi zatem 4,5 grosza. Całkowity zwrot pożyczki po 7 miesiącach skutkuje obniżeniem prowizji o 2250 zł (10 000 zł x 4,5 grosza x 5 miesięcy niewykorzystanego okresu spłaty). Odsetki nie podlegają rozliczeniu, bo kredytobiorca ich nie zapłaci za ostatnie 5 miesięcy.
Przykład 4:
Koszt pożyczki o wartości 10 000 zł i okresie spłaty 12 miesięcy to 6000 zł (600 zł odsetek + 5400 zł prowizji). Prowizja za pożyczenie 1 zł na 1 miesiąc wynosi zatem 4,5 grosza. Dodatkowy zwrot 1000 zł po 3 miesiącach skutkuje obniżeniem prowizji o 405 zł (1000 zł x 4,5 grosza x 9 miesięcy niewykorzystanego okresu spłaty). Odsetki za nadpłaconą kwotę (1000 zł) nie podlegają rozliczeniu, bo kredytobiorca ich nie zapłaci przez kolejne 9 miesięcy.

60 firm pożyczkowych w jednym miejscu. Porównaj oferty »
Powyższe przykłady uwzględniają pewną różnicę pomiędzy pożyczkami jednorazowymi oraz ratalnymi. Ta różnica wiąże się z faktem, że przy pożyczkach ratalnych nadpłata skutkuje automatycznym obniżeniem odsetek do zera albo ich proporcjonalnym pomniejszeniem przez kolejne miesiące.