Poznaj swoje prawa:
Spór z bankiem możesz rozwiązać w sądzie polubownym

Postpowania przed sądami powszechnymi, bardzo często są przewlekłe. Taka sytuacja dotyczy również sporów konsumenta z bankami, które są rozpatrywane przez sąd cywilny. Składając pozew przed takim sądem warto pamiętać, że w razie przegranej zostaniemy obciążeni większością albo nawet całością kosztów procesu. Innym wydatkiem może być wynagrodzenie wypłacane własnemu przedstawicielowi procesowemu (adwokatowi albo radcy prawnego). W związku z powyższymi kwestiami, wiele osób ostatecznie nie decyduje się na przeniesienie sporu z bankiem lub inną instytucją finansową do sądu cywilnego. Tacy konsumenci powinni pamiętać o postępowaniach polubownych. Osoby korzystające z oferty instytucji finansowych, mogą złożyć wniosek o rozpatrzenie spornej sprawy przed sądem polubownym (np. przy KNF) albo w ramach postępowania polubownego (prowadzonego przy Rzeczniku Finansowym). Wiedza polskich konsumentów na temat polubownych rozwiązań, wciąż jest niewielka. Dlatego w naszym kolejnym artykule z cyklu „Poznaj swoje prawa” informujemy, jakie są zasady działania, zalety i ograniczenia polubownego rozwiązywania sporów.

Sąd polubowny przy KNF-ie oferuje stronom mediację oraz arbitraż …
Sądy polubowne zostały wprowadzone do polskiego prawa, aby odciążyć sądownictwo powszechne i ułatwić załatwianie sporów dotyczących praw majątkowych. Sądy polubowne (zwane również arbitrażowymi), dzielą się na stałe oraz niestałe. Stały sąd polubowny posiadający swój regulamin oraz ściśle określone zasady prowadzenia spraw, działa między innymi przy Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Właśnie z tego sądu mogą korzystać osoby pozostające w sporze z bankiem lub inną instytucją finansową (np. SKOK-iem, ubezpieczycielem, firmą pożyczkową). Warto pamiętać o konieczności uzyskania zgody drugiej strony (np. banku) na rozpatrzenie sprawy przez sąd polubowny oraz minimalnych limitach wartości roszczeń konsumenta. W przypadku Sądu Polubownego przy KNF-ie, minimalna wartość sporu wynosi 500 zł.

Sąd polubowny KNF-u, oferuje rozstrzygnięcie sporu w ramach mediacji albo arbitrażu. Mediacyjny wariant polega na tym, że przeszkolony ekspert prezentuje kompromisową propozycję i zachęca strony do ustępstw. Mediacja może zakończyć się szybkim rozwiązaniem sporu i zawarciem ugody. Strony oczywiście nie są zobowiązane do zawierania ugody jeśli propozycja kompromisu jest dla nich nieakceptowalna. W razie niepowodzenia mediacji, można skorzystać z arbitrażu. Takie rozwiązanie od razu jest dostępne dla stron niezainteresowanych mediacją. Postępowanie arbitrażowe polega na tym, że specjalnie wyznaczony ekspert (np. prawnik z doświadczeniem na rynku finansowym) wydaje orzeczenie po przeprowadzeniu jawnej rozprawy albo zapoznaniu się z dokumentami (w postępowaniu niejawnym).

Mediacja przed sądem KNF i RF zawsze będzie nieco tańsza od arbitrażu
Atutem postępowania przed sądem polubownym KNF-u, są stosunkowo niskie koszty. Mediacja prowadzona przez Sąd Polubowny przy Komisji Nadzoru Finansowego, kosztuje skarżącego tylko 50 zł. Postępowanie arbitrażowe w trybie uproszczonym, które jest prowadzone przez jednego arbitra (bez rozprawy sądowej), wiąże się z opłatą wnioskodawcy na poziomie 150 zł. Takie rozwiązanie wybiera się m.in. wtedy, gdy wartość sporu nie przekracza 10 000 zł. Tradycyjne postępowanie arbitrażowe (z rozprawą), prowadzi trzech arbitrów. Koszt rozpoczęcia takiego postępowania jest uzależniony od wartości sporu. Opłata pobierana od wnioskodawcy wynosi np. 250 zł przy sporze o wartości nieprzekraczającej 50 000 zł. Ostateczny podział kosztów postępowania arbitrażowego przy KNF, następuje w ramach końcowego orzeczenia arbitra. Jeżeli strony wcześniej dokonają odpowiednich ustaleń, to możliwe będzie rozpatrzenie odwołania (tzw. apelacji) przez inny skład arbitrów.
Zobacz, jakie są koszty tradycyjnego postępowania przed sądem »

Rzecznik Finansowy proponuje postępowanie interwencyjne i polubowne
Na uwagę zasługują również możliwości polubownego rozstrzygnięcia sporu przy wsparciu Rzecznika Finansowego (RF). Wspomniana instytucja obecnie proponuje poreklamacyjne postępowanie polubowne. Z tego rozwiązania warto skorzystać, gdy reklamacja złożona w banku lub innej instytucji finansowej, nie przyniosła pożądanych skutków. Trzeba jednak pamiętać, że celem postępowania polubownego przy RF, jest ostateczne zawarcie ugody. Kompromis oczywiście nie będzie możliwy bez pewnych ustępstw obydwu stron sporu. Na początku ekspert zatrudniony przez Rzecznika Finansowego, spróbuje skłonić strony do wzajemnych ustępstw. Gdy takie rozwiązanie nie okaże się skuteczne, prawdopodobnie zostanie przedstawiona propozycja kompromisu. Strony oczywiście nie muszą z niej skorzystać. Jeżeli nie uda się osiągnąć porozumienia, to Rzecznik Finansowy przygotuje specjalną opinię, którą później można wykorzystać podczas postępowania przed sądem cywilnym.

Osoby bardziej zainteresowane arbitrażem, powinny skorzystać z Sądu Polubownego przy KNF, gdyż Rzecznik Finansowy obecnie nie proponuje arbitrażowego trybu rozstrzygania sporów. Propozycja załatwienia sprawy przy pomocy RF wydaje się jednak ciekawa ze względu na trzy kwestie. Po pierwsze, rozpoczęcie postępowania polubownego przy Rzeczniku Finansowym kosztuje tylko 50 zł. Po drugie, możliwe jest prowadzenie postępowania polubownego w trybie zdalnym (bez spotkania stron). Po trzecie, instytucja finansowa zostaje zobowiązana do wzięcia udziału w postępowaniu toczącym się przy Rzeczniku Finansowym. W przypadku Sądu Polubownego przy KNF, konsument najpierw musi uzyskać zgodę drugiej strony (np. banku) na mediację lub arbitraż. 

Nie można zapominać, że Rzecznik Finansowy obok postępowania polubownego oferuje również interwencję po niekorzystnym rozstrzygnięciu reklamacji. Klient instytucji finansowej może najpierw skorzystać z interwencji RF, a dopiero później wnioskować o przeprowadzenie postępowania polubownego (jeśli wcześniejsze działania Rzecznika Finansowego nie przyniosą skutku).

Uwaga: potwierdzona sądownie ugoda jest tak samo ważna jak wyrok
Osoby bliżej zainteresowane polubownym rozstrzygnięciem sporu, powinny dokładnie sprawdzić zasady postępowań prowadzonych przez Rzecznika Finansowego oraz KNF. Na uwagę zasługują również ogólne przepisy prawa dotyczące zasad funkcjonowania sądów polubownych oraz ugód w sprawach cywilnych. Warto wiedzieć, że ugody i orzeczenia wydane przez arbitrów, zyskują moc prawną po potwierdzeniu ich przez sąd cywilny. Strona, dla której ugoda lub orzeczenie wydaje się korzystną opcją, z pewnością będzie dążyła do potwierdzenia takiego rozstrzygnięcia przez sędziego. Właśnie dlatego postępowania arbitrażowe przed sądem polubownym trzeba traktować poważnie. To samo dotyczy podpisywanych ugód. W tekście zaproponowanej ugody, zwykle znajduje się oświadczenie konsumenta o rezygnacji z dochodzenia dalszych roszczeń. Podpisanie takiego oświadczenia praktycznie zamyka możliwość uzyskania wyższej rekompensaty od instytucji finansowej (np. banku lub ubezpieczyciela).