Program „500 Plus” czeka rewolucja - co się zmieni?

W roku wyborczym mona było spodziewać się dodatkowych obietnic o charakterze socjalnym. Okazały się one bardziej hojne niż oczekiwała tego większość obserwatorów życia politycznego. Rządząca partia zapowiedziała bowiem likwidację kryterium dochodowego, które obecnie jest stosowane w przypadku pierwszego dziecka objętego programem „500 Plus”. Wcześniej była mowa o innych zmianach dotyczących tej inicjatywy społecznej. Nie można zatem wykluczyć, że likwidacja kryterium dochodowego będzie tylko jedną z wprowadzanych zmian. Zapewne ucieszy ona te osoby, które obecnie ze względu na zbyt wysokie dochody nie kwalifikują się do otrzymania świadczenia wychowawczego o wartości 500 zł. Warto jednak pamiętać, że wraz ze zwiększonymi transferami socjalnymi dla rodzin idzie w parze również spore obciążenie budżetu. Za jakiś czas przekonamy się, czy rozszerzenie programu „500 Plus” pozytywnie wpłynęło na liczbę nowych narodzin. Pod tym względem dane z 2018 r. niestety są dość rozczarowujące.

Wcześniejsze propozycje rządu były o wiele ostrożniejsze …
Tytułem wstępu warto przypomnieć, że program Rodzina 500 Plus jest realizowany od 1 kwietnia 2016 r. Ta inicjatywa już wcześniej doczekała się pewnych zmian, które były jednak mniej rewolucyjne niż zapowiedziane niedawno zniesienie kryterium dochodowego dotyczącego pierwszego dziecka. Wraz z dniem 1 sierpnia 2017 r. wprowadzono kilka rozwiązań, które miały „uszczelnić” rządowy program i poprawić jego działanie. Jako przykład można podać przepisy, które uzależniają prawo samotnych rodziców do wnioskowania o rządową pomoc od tego, czy wcześniej został złożony pozew o alimenty.

Szukasz najlepszej lokaty? Porównaj oferty »
Poprawki z 2017 r. utrudniły również nieuczciwe praktyki polegające na zwalnianiu się z pracy na krótki czas (w celu nieprzekroczenia kryterium dochodowego dotyczącego pierwszego dziecka). Warto dodać, że obecnie takie kryterium uprawniające do pobierania świadczenia wychowawczego Rodzina 500 Plus wynosi 800 zł netto miesięcznie na członka rodziny. Jeżeli pierwsze dziecko spełniające pozostałe kryteria programu jest niepełnosprawne, to analogiczny limit dochodu wzrasta do 1200 zł netto miesięcznie. O niepełnosprawności dziecka mówimy wtedy, gdy posiada ono orzeczenie określone w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych albo orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.
Jeszcze niedawno informacje dotyczące kolejnych zmian w programie Rodzina 500 Plus koncentrowały się na podwyższeniu wspomnianego kryterium dochodowego. O takim rozwiązaniu na początku lutego 2019 r. mówiła Minister Pracy i Polityki Społecznej. Nieoficjalne doniesienia wskazywały, że maksymalne limity dochodu netto wzrosną o mniej więcej 100 zł miesięcznie (do około 900 zł/1300 zł). Kolejna zmiana miała ułatwić samotnym rodzicom uzyskiwanie świadczenia wychowawczego o wartości 500 zł. Ministerstwo zapowiedziało bowiem, że uzależnienie prawa do wnioskowania o „500 Plus” od wcześniejszego pozwu o alimenty ma dotyczyć tylko pierwszego dziecka. Stanowi to odpowiedź na niedawne orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który w sporze sądowym przychylił się do stanowiska samotnego rodzica.

Konta oszczędnośœciowe z 18 banków. Porównaj oferty »
Zaskakująca zapowiedź likwidacji kryterium dochodowego w rządowym programie Rodzina 500 Plus (od 1 lipca 2019 r.) sprawia, że dyskusje nad podniesieniem wspomnianego limitu tracą wszelki sens. Nie można jednak wykluczyć, że wprowadzone zostaną zmiany ułatwiające dostęp do programu samotnym rodzicom. Od pewnego czasu w mediach przewija się również wątek waloryzacji świadczenia wychowawczego ze względu na inflację. Wydaje się jednak, że w obliczu rozszerzenia rządowego programu o kolejne miliony dzieci, taki wzrost świadczeń (również dla dotychczasowych beneficjentów) na razie jest mało prawdopodobny.
Zobacz, jakie zasady programu Rodzina 500 Plus zmieniły się od 1 sierpnia 2017 r. » 
Przeczytaj odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące programu „500 Plus” » 
Dowiedz się, jak trzeba wypełnić wniosek w programie Rodzina 500 Plus » 

Po zmianach „500 Plus” będzie dwa razy bardziej kosztowne
Zupełna likwidacja kryterium dochodowego w programie Rodzina 500 Plus to rozwiązanie, które z pewnością będzie bardzo kosztowne. Szacunkowe dane wskazują, że objęcie wszystkich niepełnoletnich dzieci rządowym świadczeniem wychowawczym oznacza koszt większy o mniej więcej 20 mld zł rocznie. Ta kwota nie obejmuje dodatkowych kosztów administracyjnych związanych z obsługą większej liczby wniosków i wypłat przez urzędników. W obecnych warunkach, budżetowy koszt programu Rodzina 500 Plus wynosi około 22 mld zł (bez doliczenia kosztów administracyjnych). Można zatem szacować, że w 2020 r. łączny koszt samych wypłat rządowego świadczenia wychowawczego będzie oscylował na poziomie 42 mld zł - 45 mld zł. Tym samym „500 Plus” stanie się jednym z najważniejszych elementów budżetu po stronie wydatków. Budżet państwa na 2019 r. przewiduje znacznie większe wydatki tylko w odniesieniu do:

• ochrony zdrowia - 97,6 mld zł
• oświaty, nauki i szkolnictwo wyższego - 84,5 mld zł
• obronności i bezpieczeństwa - 79,6 mld zł
• zadań społecznych - 66,2 mld

Szukasz najlepszej lokaty? Porównaj oferty »

Konieczność corocznego wydawania około 45 mld zł na same świadczenia wychowawcze dla rodzin prawdopodobnie okaże się problematyczna w obliczu zapowiadanego spowolnienia gospodarczego. Nie można zatem wykluczyć, że za jakiś czas kolejny rząd będzie jednak zmuszony do wprowadzenia ograniczeń dochodowych, które ponownie zmniejszą koszt programu Rodzina 500 Plus.