Komornicy: wyroki sądów są złe dla nich i dla wierzycieli

Mijajcy rok przyniósł kilka ważnych rozstrzygnięć, które dotyczą zasad działania komorników. Mowa o wyrokach Sądu Najwyższego i stanowisku Ministerstwa Sprawiedliwości. Wspomniane rozstrzygnięcia dotyczą doliczania VAT-u do opłat komorniczych, zwrotu kosztów obrony przed egzekucją komorniczą (powództwa przeciwegzekucyjnego), osobistego stawiennictwa dłużnika na wezwanie komornika (pod groźbą kary) oraz zajmowania rzeczy nienależących do dłużnika. Wszystkie wymienione kwestie zostały rozstrzygnięte w sposób, który raczej nie ucieszył komorników oraz ich zleceniodawców (czyli wierzycieli). W naszym artykule pokrótce wyjaśniamy sens nowych rozstrzygnięć dotyczących egzekucji komorniczej. Wiedza na ten temat przyda się nie tylko osobom, które aktualnie mają problem ze spłatą długów.

Komornik nie doliczy VAT-u do opłaty pobieranej za egzekucję
Przegląd ważnych rozstrzygnięć dotyczących egzekucji komorniczej, warto rozpocząć od uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2017 r. (sygn. akt. III CZP 97/16). We wspomnianej uchwale, sędziowie SN podkreślają, że „opłata egzekucyjna ustalona przez komornika sądowego na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, nie powinna być powiększona o należność z tytułu podatku od towarów i usług, ponieważ zawiera w sobie kwotę podatku VAT”. Wspomniany artykuł 49 ustęp 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji dotyczy bardzo często naliczanej opłaty w sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych (stawka: 15% wartości wyegzekwowanego świadczenia, od 1/10 do trzydziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). Zgodnie z lipcową uchwałą Sądu Najwyższego i wcześniejszym stanowiskiem Rzecznika Praw Obywatelskich, komornik nie powinien powiększać wspomnianej opłaty o podatek VAT, gdyż to powoduje nieuzasadniony wzrost obciążeń dla dłużnika.
60 firm pożyczkowych w jednym miejscu. Porównaj oferty »

Dłużnik może otrzymać zwrot kosztów obrony przed egzekucją
Kolejne ważne rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego (SN) z 2017 roku, dotyczy kosztów powództwa przeciwegzekucyjnego. Dłużnik powinien skorzystać z takiej formy obrony przed egzekucją komorniczą między innymi wtedy, gdy jest ona niezasadna (np. ze względu na wcześniejszą spłatę długu albo brak jakiegokolwiek zobowiązania wobec rzekomego wierzyciela). Sąd Najwyższy w swojej uchwale z dnia 13 kwietnia 2017 r. (III CZP 4/17) uznał, że: „dopuszczalne jest zasądzenie od wierzyciela na rzecz dłużnika zwrotu kosztów obrony przed egzekucją, w tym kosztów zastępstwa procesowego, w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego w związku z uchyleniem klauzuli wykonalności nadanej tytułowi egzekucyjnemu, na podstawie którego wszczęto to postępowanie”. Takie rozstrzygnięcie SN daje dłużnikowi mocną podstawę do domagania się zwrotu kosztów związanych z nieuzasadnioną egzekucją komorniczą. Nie powinno bowiem dochodzić do sytuacji, w której to dłużnik ponosi koszty niewłaściwego działania strony wszczynającej postępowanie egzekucyjne.
Płać ratę kredytu niższą nawet o 30%. Porównaj oferty »

Komornik łatwo nie sprzeda rzeczy należącej do osoby trzeciej
Na naszą uwagę zasługuje jeszcze jeden ważny wyrok Sadu Najwyższego (SN) wydany w 2017 r. Mowa o orzeczeniu z dnia 25 kwietnia 2017 roku, posiadającym sygnaturę numer V CSK 364/16. W ramach tego kwietniowego wyroku, SN badał sprawę dotyczącą zajęcia rzeczy faktycznie nienależących do dłużnika. Sąd niższej instancji usprawiedliwił działania komornika twierdząc, że nie ma on prawa do badania, kto jest właścicielem rzeczy znajdującej się we władaniu dłużnika. Sąd Najwyższy okazał się jednak mniej wyrozumiały dla kontrowersyjnych praktyk komornika. Według stanowiska SN, komornik może zająć rzeczy osoby trzeciej (innej niż dłużnik) tylko wtedy, gdy taka osoba lub firma zgodziła się na zajęcie albo ujawniła, że dane rzeczy faktycznie należą do dłużnika. Jak stwierdził Sąd Najwyższy: „odmienne rozstrzygnięcie rozważanego zagadnienia prowadziłoby do przyzwolenia na bezrefleksyjne, a nawet świadome zajmowanie przez komornika ruchomości niebędących własnością dłużnika, zbędne mnożenie postępowań sądowych połączonych z kosztami, a często także do sprzedaży ruchomości stanowiących własność osób trzecich, co bez wątpienia nie jest zgodne z celem egzekucji ani nie leży w interesie społecznym”.
Zobacz jakie są możliwości złożenia skargi na działania komornika »

Płać ratę kredytu niższą nawet o 30%. Porównaj oferty »

Dłużnik nie musi osobiście stawiać się na wezwanie komornika
W nawiązaniu do trzech powyższych wyroków Sądu Najwyższego, warto wspomnieć o kwestii, która wprawdzie nie została rozstrzygnięta przez sąd, ale spotkała się z zainteresowaniem Rzecznika Praw Obywatelskich i Ministerstwa Sprawiedliwości. W odpowiedzi na skargi dłużników, RPO stwierdził brak podstawy prawnej dla działań komorników, którzy żądają osobistego stawienia się w swojej kancelarii (i złożenia wyjaśnień) pod karą grzywny z artykułu 762 paragraf 1 kodeksu postępowania cywilnego. Ministerstwo Sprawiedliwości podzieliło pogląd Rzecznika Praw Obywatelskich w opisywanej sprawie. Nowa ustawa o komornikach sądowych (patrz druk sejmowy nr 1582) ma jednoznacznie potwierdzić brak konieczności stawiania się u komornika na swoistym przesłuchaniu.
Dowiedz się, jakie inne zmiany mają dotyczyć działania komorników »