Polski system emerytalny dostateczny

Eksperci z Australian Centre for Financial Studies i firmy konsultingowej Mercer po raz pity przeanalizowali systemy emerytalne w dwudziestu krajach z całego świata. Pod uwagę brali 40 czynników tych systemów, wpływających na jakość świadczeń dla osób starszych. Ranking wygrała Dania, która jako jedyna otrzymała od Mercera „piątkę”. Dwa kolejne miejsca, z ocenami „dobry +”, przypadły Holandii i Australii. Kanada i Chile, których modele systemów emerytalnych służyły jako wzór podczas opracowywania reformy emerytalnej w Polsce pod koniec lat 90. ubiegłego wieku, zajęły – odpowiednio – miejsca szóste i ósme.

Polska uplasowała się w rankingu Mercera na dwunastym miejscu. Dało jej to mocną „trójkę”. Tuż przed nami znalazły się takie gospodarcze potęgi jak Niemcy i USA, tuż za nami – Francja (też potęga, wraz Niemcami przecież „rozdaje karty” w Unii Europejskiej). Kraje te, oraz jeszcze Brazylia i Meksyk, również dostały „trójki”. Inne szczegóły – w poniższej tabeli.

Polskie plusy…

Autorzy rankingu „2013 Melbourne Mercer Global Pension Index” twierdzą, że dla osoby o przeciętnych dochodach tzw. stopa zastąpienia, czyli stosunek emerytury do średnich zarobków w okresie wykonywania pracy zawodowej, wynosi w Polsce 64,4 proc. Według OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju – międzynarodowa organizacja o profilu ekonomicznym skupiająca 34 wysoko rozwinięte i demokratyczne państwa), stopa zastąpienia w Polsce wynosi prawie 70 proc. dla mężczyzn i 50 proc. dla kobiet. W przyszłości może już nie być tak dobrze. Najwięksi pesymiści twierdzą, że pierwsza emerytura może wynieść zaledwie 30 proc. ostatniej pensji.

… i minusy

Tych, zdaniem analityków Australian Centre for Financial Studies i firmy Mercer, jest w polskim systemie emerytalnym znacznie więcej niż plusów. To przede wszystkim niska emerytura minimalna – 830 zł brutto (jedynie 22 proc. tegorocznego przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, które w okresie styczeń-październik wyniosło 3780 zł brutto). Inne słabości polskiego systemu zabezpieczenia emerytalnego to stosunkowo niewielkie oszczędności gospodarstw domowych, niski poziom skumulowanych aktywów systemu emerytalnego, bardzo niska aktywność zawodowa osób starszych, w grupie wiekowej 55-64 lata (najniższa wśród wszystkich badanych państw!!!) oraz niska popularność pracowniczych i indywidualnych form gromadzenia oszczędności na emeryturę. O tym, że aby oszczędzać trzeba mieć z czego odkładać, autorzy rankingu milczą. Na jednym z forów internauta „badacz” problem ten ujął lapidarnie: „Polacy mało oszczędzają, a niby z czego mają oszczędzać? Z 1360 zł na rękę, umów zleceń, łażenia po sądach i domagania się swojej wypłaty? (…) Wystarczy pojechać do pierwszego z brzegu kurortu w Hiszpanii czy na innej Ibizie i zobaczyć, z jakiego kraju jest tam najwięcej emerytów – i po rankingu!”.

Polska była obecna również w dwóch poprzednich edycjach rankingu „Mercer Global Pension Index”. Otrzymywaliśmy wówczas w nim ponad 58 punktów na 100 możliwych. W tym roku po raz pierwszy spadliśmy poniżej tego poziomu – zebraliśmy 57,9 pkt. Wyprzedziły nas też Niemcy i Singapur.

Co zrobić, aby było lepiej?

Autorzy rankingu nie tylko oceniają system emerytalny, ale również radzą co zrobić, aby go ulepszyć. Co radzą polskiemu rządowi? Przede wszystkim polepszenie doli najuboższych emerytów, czyli podwyższenie minimalnego świadczenia, oraz zachęcenie obywateli do gromadzenia oszczędności poprzez wprowadzenie ulg podatkowych. Inna rada australijskich analityków dla polskiego rządu to wprowadzenie ułatwień dla zwiększenia aktywności zawodowej całego społeczeństwa (czyli, krótko mówiąc, działania dla zmniejszenia bezrobocia), szczególnie zaś osób w wieku przedemerytalnym. Eksperci zwracają także uwagę, że wszelkie przedsięwzięcia zmierzające do wycofywania się z przeprowadzonej reformy emerytalnej nie mogą być uznane za korzystne dla Polaków, przyszłych emerytów. Przypomnijmy, że już we wtorek, 3 grudnia, Sejm będzie debatował nad rządowym projektem zmian w ustawie emerytalnej, głównie dotyczących otwartych funduszy emerytalnych.