Kto ”zapłacił” podatek bankowy - banki czy klienci?

W 2016 r. z podatku bankowego rządowi udało się pozyskać kwotę znacznie mniejszą od założeń. Mimo tego, opodatkowanie bankowych aktywów nadal będzie funkcjonowało w niezmienionej formie. Przeciwnicy podatku bankowego argumentowali, że tę daninę ostatecznie zapłacą klienci banków (poprzez gorsze warunki usług finansowych). Po ponad roku od wprowadzenia nowej formy podatku można sprawdzić, czy takie pesymistyczne przewidywania rzeczywiście się sprawdziły. Wyniki analiz dotyczących kredytów, lokat i kont osobistych wskazują, że podatek bankowy rzeczywiście mógł zostać „przerzucony” na klientów sektora bankowego.

Koszty kont i kart debetowych najbardziej wzrosły w 2015 roku
Warto pamiętać, że wprowadzenie podatku bankowego nie było jedynym czynnikiem, który w ostatnim czasie negatywnie wpływał na zyski banków. Polscy kredytodawcy musieli również pogodzić się z ustawową obniżką opłat interchange, a także z kosztami utworzenia Funduszu Wsparcia Kredytobiorców i wypłat gwarancyjnych dla klientów SKOK-ów oraz SK Banku. Pewne znaczenie miały również wydatki banków związane z planem doraźnej pomocy dla kredytobiorców zadłużonych w CHF (tzw. „sześciopakiem”).

Konta osobiste z ponad 20 banków. Porównaj oferty »
Krajowe banki w odpowiedzi na pogarszające się warunki działalności, zrezygnowały z hojnych moneybacków i podniosły miesięczne opłaty (również za karty debetowe). Skutki tych zmian, można łatwo zauważyć w poniższej tabeli, która dotyczy okresu do grudnia 2012 r. do grudnia 2016 r. W okresie najbardziej korzystnym dla klientów (czerwiec 2014 r.), średni łączny koszt obsługi konta osobistego i karty debetowej wynosił 5,65 zł/m-c. Pod koniec 2016 roku, analogiczny wynik przekraczał 10,2 zł/m-c. Największy wzrost miesięcznych kosztów obsługi kart i kont (z 5,98 zł do 10,93 zł), miał miejsce od grudnia 2014 r. do grudnia 2015 r. Szybkie wzrosty dotyczące drugiej połowy 2015 roku wskazują, że perspektywa wprowadzenia nowego podatku od aktywów mogła mieć wpływ na decyzje banków.
Zobacz, jakie były najlepsze konta osobiste w marcu 2017 roku »

Nowi kredytobiorcy hipoteczni w I kw. 2016 r. odczuli podwyżkę marż
Wprowadzenie podatku bankowego z pewnością było widoczne w cennikach dotyczących kredytów mieszkaniowych. Banki podniosły marże nowych „hipotek”, gdyż takie produkty najbardziej zwiększają sumę aktywów, czyli podstawę nowego podatku. Dane Centrum AMRON potwierdzają, że skala zmian była znacząca. Wspomniana instytucja podaje średnią marżę przykładowego kredytu mieszkaniowego o wartości 300 000 zł (wkład własny: 100 000 zł, okres spłaty: 25 lat). W październiku 2015 r. przeciętna stawka marży dla analizowanego kredytu wynosiła jeszcze 1,71% (patrz poniższa tabela). Analogiczny wynik z lutego 2016 r. to 2,04%.
Warto zwrócić uwagę, że przez cały 2016 r. średnie marże przykładowego kredytu utrzymywały się na poziomie przekraczającym 2,00%. W grudniu 2016 r. przeciętna stawka marży wyniosła już 2,10%. Na razie skutki wzrostu marż są kompensowane przez niskie stopy procentowe NBP i notowania stopy WIBOR. Trzeba jednak pamiętać, że stopy procentowe w polskiej gospodarce na pewno wzrosną, a stała marża kredytu obowiązuje przez cały okres trwania umowy. Znaczenie poziomu marży, dobrze ilustruje następujący przykład: w przypadku kredytu o wartości 300 000 zł i okresie spłaty 30 lat, zastosowanie przez bank marży wyższej o 0,40 punktu procentowego (2,10% zamiast 1,70%), skutkuje podwyżką pierwszej raty wynoszącą ponad 67 zł (przy stopie WIBOR 3M na poziomie 1,70%).

Płać ratę kredytu niższą nawet o 30%. Porównaj oferty »

Informacje publikowane przez NBP wskazują, że posiadacze nowych kredytów gotówkowych raczej nie odczuli negatywnych skutków opodatkowania banków. Według danych NBP, Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) dla nowych „gotówek” z lutego 2017 r. (15,8%), była dość zbliżona do wyniku dotyczącego września 2015 r. (15,2%). Warto zwrócić uwagę, że wskaźnik RRSO obejmuje również prowizję przygotowawczą, która obecnie może generować większe koszty dla klienta niż odsetki.

Zmiany w bankowej ofercie były bolesne dla posiadaczy oszczędności
Ciekawie prezentują się również dane NBP dotyczące oprocentowania lokat terminowych. Posiadacze takich depozytów, niestety mocno odczuli wzrost obciążeń finansowych dla banków (związany m.in. z podatkiem bankowym). Mimo niskich stóp procentowych NBP, krajowe banki zakończyły 2016 r. z niezłym wynikiem odsetkowym (różnicą między otrzymanymi odsetkami i oprocentowaniem depozytów). Stało się tak dzięki „obcięciu” oprocentowania lokat bankowych. Według danych Narodowego Banku Polskiego, w październiku 2015 r. średnie oprocentowanie nowych lokat bankowych wynosiło około 1,8%. Analogiczny wynik z lutego 2017 r. oscylował na poziomie 1,5%. Warto pamiętać, że w całym tym okresie (październik 2015 r. - luty 2017 r.) ani razu nie zmieniły się stopy procentowe NBP.