Poznaj swoje prawa:
Czy Polak może otrzymywać zasiłki rodzinne z innego kraju?

Temat świadczeń społecznych zza granicy, wzbudza spore zainteresowanie w naszym kraju. Trudno się temu dziwić, gdyż liczba polskich emigrantów zarobkowych przekroczyła już 2 miliony. Wiele osób pracujących za granicą, posiada prawo do lokalnych świadczeń społecznych (z powodu legalnego zatrudnienia i opłacania składek). Takie świadczenia z krajów Unii Europejskiej, można otrzymywać również ze względu na osoby mieszkające w Polsce (np. dzieci pozostające razem z matką w rodzinnym kraju). Opisywana sytuacja jest dogodna dla polskich emigrantów, gdyż zagraniczne świadczenia rodzinne często są wyższe od polskich odpowiedników (nawet po wprowadzeniu programu „500 Plus”). W naszym kolejnym artykule z cyklu „Poznaj swoje prawa”, wyjaśniamy na czym dokładnie polegają korzyści z koordynacji świadczeń społecznych w ramach Unii Europejskiej.

Unijne przepisy uniemożliwiają otrzymywanie świadczeń z dwóch państw
Na wstępie warto podkreślić, że kwestie dotyczące prawa do zasiłków rodzinnych, zostały precyzyjnie uregulowane przez unijne przepisy. Polska po akcesji do Unii Europejskiej, zaakceptowała zasady koordynacji świadczeń społecznych, które obowiązują w ramach tej organizacji. Wspomniane zasady są korzystne dla Polaków, ponieważ nasi rodacy często korzystają z zagranicznych świadczeń. Odwrotna sytuacja jest dość rzadka, bo polski rynek pracy przyciąga niewielu obywateli z krajów UE. W przypadku państw nienależących do Unii Europejskiej, zasady koordynacji świadczeń społecznych (m.in. zasiłków rodzinnych), mogą być określane na drodze specjalnych umów. Polska obecnie posiada takie umowy m.in. z USA, Kanadą, Australią oraz Ukrainą. Warto dodać, że w unijnym systemie koordynacji oraz uznawania świadczeń społecznych dodatkowo uczestniczą państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Norwegia i Lichtenstein). Zasady z Unii Europejskiej respektuje także Szwajcaria.

60 firm pożyczkowych w jednym miejscu. Porównaj oferty »
Zgodnie z regulacjami obowiązującymi na terenie Unii Europejskiej, istnieje możliwość otrzymania zasiłku rodzinnego nawet wtedy, gdy członkowie rodziny osoby pracującej na emigracji, nie zamieszkują w kraju wypłacającym świadczenie. Trzeba jednak pamiętać, że w poszczególnych państwach członkowskich UE obowiązują różne przepisy dotyczące wysokości świadczeń rodzinnych oraz zasad ich nabywania (np. poprzez czas podlegania ubezpieczeniu społecznemu).
Według unijnych regulacji, nie można otrzymywać świadczeń społecznych (m.in. zasiłków rodzinnych) z dwóch krajów jednocześnie. Przy określaniu prawa do zasiłku rodzinnego, pierwszym kryterium jest miejsce pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej przez ubezpieczonego. W dalszej kolejności, bierze się pod uwagę miejsce wypłacania emerytury lub renty oraz miejsce zamieszkania dzieci. Te kryteria są uwzględniane, gdy więcej niż jedno państwo członkowskie może wypłacać świadczenie rodzinne. W praktyce warto zwrócić uwagę na następujące sytuacje:

• Jeden z małżonków pracuje/prowadzi działalność gospodarczą w innym kraju UE niż Polska, a małżonek pozostający z dziećmi na terenie Polski jest bezrobotny - świadczenie rodzinne wypłaci państwo pobytu zarobkującego małżonka
• Jeden z małżonków pracuje/prowadzi działalność gospodarczą w innym kraju UE niż Polska, a małżonek pozostający z dziećmi na terenie Polski również pracuje lub prowadzi firmę - świadczenie rodzinne wypłaci Polska
• Polski pracodawca oddelegował małżonka do pracy za granicą - świadczenie rodzinne wypłaci Polska (niezależnie od tego, czy dzieci wraz ze współmałżonkiem pozostają na terenie naszego kraju)
• Jeden z małżonków jest bezrobotny w innym kraju UE niż Polska i nie pobiera zasiłku dla bezrobotnych, a małżonek pozostający z dziećmi na terenie Polski również nie pracuje - świadczenie rodzinne wypłaci Polska
• Jeden z małżonków jest bezrobotny w innym kraju UE niż Polska i pobiera zasiłek dla bezrobotnych, a małżonek pozostający z dziećmi na terenie Polski również nie pracuje - świadczenie rodzinne wypłaci kraj, który przyznał zasiłek dla bezrobotnych
• Jeden małżonek otrzymuje zagraniczną rentę (z kraju UE), a drugi małżonek rentę z Polski - świadczenie rodzinne wypłaci kraj, na którego terenie przebywają dzieci
• Jeden małżonek otrzymuje zagraniczną rentę (z kraju UE), a drugi małżonek pracuje w Polsce - świadczenie rodzinne wypłaci kraj, który przyznał rentę
• Świadczenia rodzinne w tym samym czasie mogą wypłacać dwa państwa UE, a członkowie rodziny zamieszkują w jeszcze innym kraju członkowskim - świadczenie rodzinne wypłaci kraj zapewniający wyższe wsparcie

Płać ratę kredytu niższą nawet o 30%. Porównaj oferty »

Warto również podkreślić, że w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego z UE, obowiązuje zasada sumowania okresów ubezpieczenia. Zgodnie ze wspomnianą zasadą, każdy kraj (np. Niemcy), przy ustalaniu prawa do świadczeń musi uwzględniać równorzędne okresy ubezpieczenia z innych krajów członkowskich. Takie rozwiązanie jest korzystne dla osób, które przed emigracją zarobkową były zatrudnione w Polsce i nie maja jeszcze długiego stażu pracy w innym kraju Unii Europejskiej.
Sprawdź, jakie są odpowiedzi na najważniejsze pytania o „500 Plus” »

Inne kraje UE nie mogą zrezygnować z koordynacji zasiłków rodzinnych …
Temat koordynacji zasiłków rodzinnych na terenie UE stał się głośny, gdy media poinformowały, że niemiecki rząd rozważa obniżenie świadczeń dotyczących dzieci zamieszkujących w innych krajach Unii Europejskiej. Ostatecznie te plany spełzły na niczym, gdyż w marcu 2017 r. sprzeciwiła się im jedna z partii koalicyjnych (SPD). Nie można jednak wykluczać, że temat „obcięcia” zasiłków na polskie dzieci, powróci po wyborach parlamentarnych w Niemczech. Podobne pomysły mogą się również pojawić w innych krajach Zachodniej Europy.
W tym kontekście warto podkreślić, że państwa należące do Unii Europejskiej mogą obniżyć zasiłki rodzinne lub zaostrzyć kryteria ich przyznawania. Niemożliwa jest jednak rezygnacja z reguły koordynacji świadczeń. Inne zasady w przyszłości będą dotyczyły Wielkiej Brytanii, która zamierza opuścić Unię Europejską. Po Brexicie kwestię brytyjskich zasiłków dla polskich rodzin będzie regulować umowa dwustronna z Polską (tak jak w przypadku np. USA lub Kanady) albo jednolita umowa Wielkiej Brytanii ze wszystkimi państwami UE (podobną umowę podpisała Szwajcaria). Na razie nie można być pewnym, jakie zasady koordynacji zostaną zastosowane w przypadku brytyjskich świadczeń.