Upadłość konsumencka będzie łatwiejsza?

Upadłość konsumencka to rozwiązanie, które w Polsce przez dość długi czas istniało tylko teoretycznie. Warto przypomnieć, że w latach 2009 - 2014 obowiązywały bardzo restrykcyjne zasady ogłaszania upadłości przez osoby nieprowadzące działalności gospodarczej (konsumentów). Właśnie dlatego upadłość konsumencka, którą w 2009 r. wprowadzono jako nowe rozwiązanie, zupełnie nie zyskała popularności. Koniec 2014 r. przyniósł prawdziwą rewolucję. Wtedy miała bowiem miejsce znacząca liberalizacja zasad upadłości konsumenckiej. Ta zmiana skutkowała szybkim wzrostem liczby „upadających” konsumentów. Tylko w 2018 r. z upadłości konsumenckiej skorzystało prawie 6600 osób. Liczba Polaków próbujących uwolnić się od długów, może jeszcze wzrosnąć w przyszłości. Ministerstwo Sprawiedliwości rozważa bowiem dalsze ułatwienie dostępu do upadłości konsumenckiej. Ten pomysł ma zarówno swoich przeciwników, jak i zwolenników. 

Wina dłużnika nie wykluczy już zastosowania upadłości
Warto wiedzieć, że planowane zmiany zasad upadłości konsumenckiej są powiązane z projektem nowelizacji całej ustawy prawo upadłościowe. Prace dotyczące zmian wspomnianej ustawy toczą się już od minionego roku. Ministerstwo Sprawiedliwości niedawno zaprezentowało nowy projekt nowelizacji prawa upadłościowego. Przewiduje on kilka rozwiązań, które mogą zainteresować osoby zmagające się z problemami finansowymi.
Po przejrzeniu najnowszego projektu nowelizacji prawa upadłościowego, szczególną uwagę zwraca jedna propozycja resortu sprawiedliwości. Zakłada ona, że po ustawowych zmianach upadłość konsumencką będą mogły ogłosić również osoby, które świadomie doprowadziły do swojej niewypłacalności albo zwiększyły swoje kłopoty finansowe umyślnie lub na wskutek rażącego niedbalstwa. Zgodnie z obecnym stanem prawnym, sąd jest zobowiązany do odrzucenia wniosku o upadłość, jeżeli uzna kłopoty finansowe konsumenta za skutek jego świadomego działania lub rażącego niedbalstwa. Taka decyzja sądu zawsze ma charakter uznaniowy i dlatego wzbudza kontrowersje. Z drugiej strony, ustawodawca chciał uniknąć sytuacji polegającej na tym, że upadłość konsumencka będzie nadużywana.

60 firm pożyczkowych w jednym miejscu. Porównaj oferty »
Ministerstwo Sprawiedliwości w swoim projekcie nowelizacji prawa upadłościowego przewidziało zupełne usunięcie przepisów, które obecnie uzależniają prawo do upadłości konsumenckiej od winy dłużnika. Jeżeli takie rozwiązanie ostatecznie wejdzie w życie, to upadłość będą mogli ogłosić również konsumenci, którzy na wskutek własnej winy, świadomego działania lub niedbalstwa wpędzili się w kłopoty finansowe. Jedyną sankcją dla wspomnianych osób ma być wydłużony okres obowiązywania planu spłaty wierzycieli (od 3 lat do 7 lat). Opisywany pomysł Ministerstwa Sprawiedliwości wzbudza wątpliwości. Jego przeciwnicy podkreślają, że koszty umorzonych długów pośrednio ponoszą wszyscy klienci banków, SKOK-ów oraz firm pożyczkowych (np. w postaci wyższego oprocentowania kredytów i pożyczek).
Zobacz, jakie są aktualne zasady upadłości konsumenckiej (obowiązujące od 2015 r.) »

Konsument sam będzie mógł wybrać wariant oddłużenia
Usunięcie ustawowych ograniczeń dla osób przyczyniających się do swojej niewypłacalności to zdecydowanie najbardziej medialny aspekt planowanych zmian, które dotyczą upadłości konsumenckiej. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że resort sprawiedliwości proponuje również inne ciekawe rozwiązania. Jedno z nich polega na istotnej zmianie całego modelu upadłości konsumenckiej. Zgodnie z propozycją Ministerstwa Sprawiedliwości, zadłużony konsument będzie miał do wyboru trzy warianty:

1. wykorzystanie ogólnej procedury upadłościowej, która co do zasady dotyczy przedsiębiorców (ogólna procedura ma być rozwiązaniem potrzebnym w skomplikowanych przypadkach)
2. zawarcie układu z wierzycielami bez potrzeby ogłaszania upadłości (rozwiązanie preferowane przez autorów nowelizacji)
3. likwidację majątku przez syndyka i przygotowanie planu spłaty dla wierzycieli

60 firm pożyczkowych w jednym miejscu. Porównaj oferty »

Autorzy planowanej nowelizacji prawa upadłościowego mają nadzieję, że jak najwięcej postępowań dotyczących konsumentów zakończy się poprzez zawarcie układu z wierzycielami. Jeżeli dłużnik nie zastrzeże we wniosku o ogłoszenie upadłości, że nie chce skorzystać z możliwości zawarcia układu, to sąd automatycznie skieruje go na drogę postępowania układowego (po uprzednim sprawdzeniu, czy zadłużona osoba posiada dochody wystarczające do realizacji układu). W osiągnięciu porozumienia z wierzycielami ma pomagać specjalista (nadzorca sądowy). Pomyślne zakończenie postępowania układowego pozwoli dłużnikowi na uniknięcie ogłoszenia upadłości, egzekucji komorniczej oraz przymusowej sprzedaży swojego majątku.

Jeśli wypracowanie układu okaże się niemożliwe, to koniecznie będzie ogłoszenie upadłości i zastosowanie normalnej procedury upadłościowej wobec konsumenta (zobacz punkt 3 powyżej). Warto podkreślić, że w ramach zaprezentowanego niedawno projektu nowelizacji prawa upadłościowego, Ministerstwo Sprawiedliwości chce uprościć i przyspieszyć postępowania upadłościowe wobec konsumentów. Jeżeli okoliczności danej sprawy nie wymuszą przeprowadzenia postępowania w normalnym trybie, to możliwe będzie zastosowanie wariantu uproszczonego. Taki wariant nie przewiduje konieczności wyznaczenia sędziego komisarza. Mimo tego dłużnik zachowa prawo składania skarg na czynności syndyka. Będą one skierowane do sądu upadłościowego.

Płać ratę kredytu niższą nawet o 30%. Porównaj oferty »

Na razie nie można jeszcze przesądzić, czy wszystkie opisywane powyżej zmiany w zasadach upadłości konsumenckiej zyskają aprobatę obecnego rządu, Sejmu, Senatu i Prezydenta. W tym kontekście, pewnym problemem wydaje się coraz bliższy termin jesiennych wyborów parlamentarnych.