Poznaj swoje prawa:
Dożywotnia opieka w zamian za oddanie mieszkania - jak to działa?

Fot: Służebność czy dożywocie - czym to się różni?

Prognozy demograficzne dla Polski s nieubłagane. Z roku na rok, w naszym kraju będzie przybywać seniorów. Dlatego można oczekiwać, że wzrośnie liczba zawieranych umów dożywocia. Już teraz takie umowy budzą zainteresowanie starszych osób, które w zamian za przekazanie mieszkania lub innej nieruchomości, chciałyby sobie zapewnić dożywotnią opiekę. Wspomniane rozwiązanie zabezpiecza interesy seniora nawet jeśli stosunki z obdarowaną osobą (np. dzieckiem lub wnukiem) w przyszłości ulegną pogorszeniu. Przed zawarciem umowy dożywocia warto jednak dokładnie poznać najważniejsze prawa i obowiązki, które z niej wynikają. O tych kwestiach informujemy w kolejnym artykule z naszego cyklu „Poznaj swoje prawa”. Ten poradnik prezentuje również ważne różnice między dożywociem oraz tak zwaną służebnością mieszkania.

60 firm pożyczkowych w jednym miejscu. Porównaj oferty »

W ramach dożywocia senior zyskuje prawo do utrzymania oraz opieki …
Na wstępie warto przypomnieć, że zasady umowy dożywocia zostały uregulowane w kodeksie cywilnym. Zgodnie z artykułem 908 kodeksu cywilnego, umowa dożywocia przewiduje przekazanie nieruchomości nabywcy (np. dziecku), w zamian za dożywotnie utrzymanie poprzedniego właściciela (zwanego dożywotnikiem lub zbywcą). Jeżeli umowa dożywocia nie posiada innych uregulowań, to osoba przejmująca nieruchomość będzie musiała zapewnić dożywotnikowi:

• status domownika
• wyżywienie, ubranie, światło oraz opał
• pomoc i opiekę podczas choroby (włącznie z zakupem leków)

Umowa dożywocia obciążą nabywcę również obowiązkiem zorganizowania i opłacenia godnego pogrzebu po śmierci dożywotnika (o ile strony nie ustalą inaczej). Uprawnień wynikających z umowy dożywocia nie można zbyć lub przekazać innym osobom (np. dzieciom). Dożywocie oprócz poprzedniego właściciela nieruchomości (dożywotnika), na takich samych zasadach może jednak obejmować osobę bliską dla niego (np. małżonka).

Płać ratę kredytu niższą nawet o 30%. Porównaj oferty »
Warto wspomnieć, że strony umowy dożywocia, mogą ją kształtować usuwając obowiązki przewidziane w kodeksie cywilnym albo dodając inne zobowiązania. Umowa dożywocia nie może być jednak sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i prowadzić do wyzysku jednej ze stron. W przypadku umowy dożywocia, kontrolę nad jej zapisami powinien prowadzić notariusz, który pośredniczy w zawieraniu kontraktu.
Skorzystanie z usług notariusza i zawarcie umowy dożywocia w formie aktu notarialnego jest konieczne, gdyż wspomniana umowa przenosi własność nieruchomości. Maksymalne wynagrodzenie notariusza za sporządzenie umowy dożywocia jest limitowane rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości i zależy od wartości przekazywanej nieruchomości. W przypadku nieruchomości wartej od 60 000 zł do 1 000 000 zł, wynagrodzenie notariusza za sporządzenie umowy (taksa) wynosi 1010 zł + 0,5% od nadwyżki powyżej 60 000 zł. Do podanej opłaty (taksy), trzeba doliczyć również podatek VAT (23%). Dodatkowym kosztem będą niewielkie opłaty za odpis aktu notarialnego, a także opłaty za wpis nowego prawa własności oraz dożywocia do księgi wieczystej nieruchomości (razem: 350 zł).
Warto również wspomnieć, że osoba przejmująca w ramach dożywocia dom, niezabudowany grunt lub mieszkanie, będzie musiała zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych wynoszący 2,00% wartości tej nieruchomości. Na szczęście fiskus od pewnego czasu zmienił swoje stanowisko i nie uważa już, że umowa dożywocia powinna zostać objęta podatkiem PIT (w przypadku zbycia nieruchomości przed upływem 5 lat od jej nabycia). Niekwestionowaną zaletą umowy dożywocia jest brak podatku od spadków i darowizn. Dożywocie posiada cechy wzajemności, więc nie można zakwalifikować go jako darowizny i objąć odpowiednim podatkiem.
Dowiedz się o tym, kto musi zapłacić podatek od spadków i darowizn »
Zobacz, kiedy przy sprzedaży nieruchomości trzeba zapłacić podatek PIT »

Z punktu widzenia dożywotnika, ważną cechą umowy dożywocia jest to, że następny nabywca nieruchomości przejmuje wszystkie obowiązki związane z utrzymaniem seniora i opieką nad nim. Po zmianie właściciela nieruchomości, dożywotnik może żądać przekształcenia dożywocia na dożywotnią rentę o odpowiedniej wysokości. Takie samo rozwiązanie może zostać zastosowane, gdy stosunki pomiędzy stronami uniemożliwiają wspólne zamieszkanie. 
Przejdź na drugą stronę i poznaj różcnicę pomiędzy dożywociem a służebnością »